انواع کود های کشاورزی
به همه ی ماده های معدنی یا آلی یا بیولوژیک که دارای عنصر های غذایی باشند و عامل بیشتر شدن حاصلخیزی خاک و بازده بالا کیفی و کمی محصولات و بهبود گیاهان می شوند، کود گفته می شود.
کودها به دو نوع اصلی تقسیم میشوند:
کودهای طبیعی که از دل طبیعت سرچشمه میگیرند و کودهای شیمیایی که با دقت و علم در آزمایشگاهها تولید میشوند.
1.کود های طبیعی
کود آلی
یکی از بهترین های کود کشاورزی، کود آلی یا ارگانیک است. کود آلی به صورت طبیعی تشکیل میشود، و هیچ ماده ای به آن اضافه نمی شود. دارای کربن فراوان هست و گیاهان کربن مورد نیاز خود را کامل دریافت میکنند. کود های آلی برای گیاه دارای فوایدی زیاد هستند از جمله افزایش میکروارگانیسیم های خاک و به عنوان اصلاح کننده خاک و حفظ رطوبت میتوان اشاره کرد.
انواع کود آلی
کود زیستی
بهترین نوع کودهای موجود در بازار، کود زیستی است که می تواند ذخیره میکروبی خاک را بازسازی کند. گیاهان برای پروتئین سازی به نیتروژن نیاز دارند و برای تامین این نیتروژن میتوانند،از نوعی کود زیستی که تثبیت کننده نیتروژن استفاده کنند. باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن وظیفه تبدیل نیتروژن موجود در ترکیبات آلی خاک را به نیتروژن قابل مصرف برای گیاه را به عهده دارند. هنگامی که گیاه فاقد مواد آلی باشد در کنار استفاده از کودهای زیستی از کودهای آلی نیز استفاده میشود.
کود حیوانی
به مواد دفعی و فضولات حیوانی ، کود حیوانی گفته می شود. این کود از دامپرویها جمعآوری میشود و در مزارع کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا از کود حیوانی گاوی پوسیده شده به منظور تقویت گیاه زعفران استفاده میشود. همچنین کودهای انسانی و مرغی و گوسفندی نیز در بین کودهای حیوانی رتبه مخصوصی دارند. این کودها علاوه بر اینکه مواد غذایی گیاهان را تامین می کنند، خاک را نیز به درستی اصلاح میکنند و میزان مواد آلی خاک را افزایش میدهند.
گیاه خاک
گیاه خاک نیز نوعی کود طبیعی است که از قسمت هایی از گیاه مانند برگ تشکیل شده است و دارای مقادیر کافی و مناسب از مواد تغذیه ای گیاه است. از این کود میتوان برای تقویت گیاهانی که در منزل قرار دارند استفاده کرد و هچنین با مخلوط گیاه خاک و خاک میتواند به درستی خاک را تغذیه کند.
کمپوست
کود کمپوست از روش های بازیافتی تشکیل می شود. برای تشکیل این کود از پسماندهای حیوانی و گیاهی و حتی انسانی استفاده میکنند و کود مرغوبی برای باغ ها و مزارع کشاورزی به حساب می آید.
2.کود های شیمیایی
کودهای شیمیایی یکی از مهم ترین انواع کود کشاورزی است، این کود ها نسبت به دیگر کود ها دارای خلوص بسیار زیادی از مواد مغذی هستند و همچنین اثر گذاری سریع تری دارند، و نیز نقش مهمی در تامین مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و… دارند. کود های شیمیایی به دو سته ی پر مصرف ها ( Macronutrients ) و کم مصرف ها ( Micronutrients ) تقسیم می شوند، که هر دو برای گیاهان ضروری هستند و هیچ رقابتی بینشان وجود ندارد و هر دو به دلیل وجود ترکیب های سازنده سلامت گیاهان و خاک برای بهینه آن ها مورد نیاز هستند.
پر مصرف ها
در تغذیه گیاه پر مصرف ها خود نیز به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می شوند واینکه گیاه مقادیر بیشتری از پرمصرف های اولیه مصرف می کند.
پر مصرف های اولیه —› NPK
کود کامل( NPK )
کود کامل یکی از پر مصرف ترین کود ها محسوب می شود ، همه عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را به طور متوازن ومناسب فراهم میکند، و همچنین این کود ازهر سه ماده پر مصرف های اولیه تشکیل شده است به همین دلیل نام این کود را کود کامل قرا داده اند. این کود برای تقویت خاک و رشد سالم گیاهان بسیار اهمیت دارند.
کود پتاسیم(K)
پتاسیم در تنظیم آب و انتقال مواد ذخیره شده گیاه نقش دارد و همچنین ظرفیت فتوسنتز گیاه و تولید غذا را افزایش می دهد. پتاسیم بافت های سلولی را تقویت و جذب نیتروژن را فعال می کند. پتاسیم می تواند از طریق افزایش ریشه گیاهان و تحریک گلدهی و آنزیم ها ، تحمل گیاه را در برابر خشکی و شرایط نامساعد افزایش دهد. کمبود پتاسیم در گیاه به صورت کاهش انعطاف پذیری گیاه در برابر خشکی، یخبندان و حمله قارچ ها و حشرات ، سوختگی و زرد شدن برگ ها ظاهر می شود. که باعث عدم تعادل بین سایر مواد مغذی مثل کلسیم، منیزیم و … می شود.
کود فسفر (P)
فسفر در گیاهان عامل تحریک رشد سالم ریشه و گلدهی گیاه است اما در گلدهی گیاه بسیار نقش پر رنگ تری دارد. همچنین فسفر در انتقال و ذخیره انرژی نیز نقش دارد. وجود فسفر در گیاهان وضعیت عمومی گیاه را بهبود می بخشد، و توانایی تحمل گیاه را در شرایط نامناسب اقلیمی افزایش می دهد.کمبود فسفر در گیاه به صورت کند شدن رشد، گلدهی دیر رس و کم گل، قهوه ای شدن برگ ها، پژمرده شدن برگ ها، کوتاه و نازک بودن شاخه ها و ضعیفی ریشه گیاه ظاهر می شود.نکته مهمی که باید در نظر گرفت این است که استفاده بیش از حد کود فسفر منجر به اختلال در جذب عنصرهایی مثل روی و آهن می شود.
کود نیتروژن (N)
نیتروژن ( ازت ) از پر مصرف ترین عنصر غذایی مورد نیاز گیاه است. عنصر نیتروژن برای رشد گیاهان ضروری هستند زیرا عامل مهمی در متابولیسم انرژی (سوخت و ساز) و سنتز پروتئین ( ساخت پروتئین جدید ) است، و همچنین برای تقویت محصول و افزایش وزن آن ها و روند جوانه زنی گیاه عنصر مهمی به حساب می آید. برای فعالیت فتوسنتز و تشکیل کلروفیل ( سبزینه ) نیز ضروری و مهم است. نیتروژن به صورت نیترات توسط گیاهان جذب می شود و بیش تر در ناحیه هوایی گیاه ( بخشی که شخص می بیند ) دخیل است.کمبود نیتروژن در گیاه به صورت کند شدن رشد، ریزش برگ ها، زرد شدن برگ ها و ضعیف شدن گیاه ظاهر می شود. این تغییرات نیز از پایین گیاه شروع می شود.
پرمصرف های ثانویه —›Ca S Mg
پر مصرف های ثانویه نیز بسیار مهم و ضروری هستند، حتی اگر گیاه مقادیر خیلی کمی از این پر مصرف ها را مصرف کند.
کود کلسیم (Ca )
کلسیم به دیواره های بافت گیاه می چسبد و دیواره را تقویت می کند و به تشکیل شدن دیواره های سلولی کمک می کند. کلسیم به حفظ مواد معدنی در خاک و انتقال این مواد به گیاه نیز کمک می کند، همچنین مواد سمی موجود در گیاه را خنثی می کند و به تشکیل شدن بذر کمک مؤثری می کند. یکی دیگر از فواید این عنصر این است که چندین فرآیند مختلف در گیاه را تقویت و تنظیم می کند.کمبود کلسیم در گیاه به صورت ایجاد لکه های زرد و قهوه ای روی برگ ها و کاهش روند کلی رشد گیاه ظاهر می شود.
کود منیزیم ( Mg )
منیزیم هسته مولکول کلروفیل ( سبزینه ) را تشکیل می دهد و برای فتوسنتز گیاه بسیار مهم است. منیزیم انتقال و جذب عنصر فسفر را افزایش می دهد و به ذخیره سازی قند در گیاه کمک می کند. منیزیم همچنین عملکرد یک فعال کننده آنزیم را در گیاه انجام می دهد و به دلیل این ویژگی آنزیم های بیشتری را نسبت به سایر مواد مغذی موجود در گیاه فعال می کند. کمبود منیزیم به صورت ضعیف شدن ساقه ها، از بین رفتن رنگ سبز در برگ ها و ایجاد لکه های زرد و قهوه ای ظاهر می شود. این تغییرات از برگ های پایینی شروع می شود.
کود گوگرد ( S )
در تشکیل کلروفیل ( سبزینه ) شرکت دارد و برای انجام فتوسنتز و سنتز پروتئین ( ساخت پروتئین جدید) و تشکیل بافت گیاه ضروری و لازم است.کمبود گوگرد به ندرت اتفاق می افتد ولی اگر اتفاق افتاد به صورت روشن شدن رنگ گیاه ( سبز کم رنگ ) ظاهر می شود.
کم مصرف ها
›کم مصرف ها در مقادیر کم در گیاه مورد نیاز هستند، اما همین مقدار کم برای عملکرد متابولیک های ( سوخت وساز ) مختلف در گیاه ضروری هستند.
›نکتهی قابل توجه این است که مصرف مقدار زیاد یا خیلی کم ،کم مصرف ها توسط گیاه بر توانایی در جذب عنصر پر مصرف ها تاثیر می گذارد.
کم مصرف ها —› Fe Zn Mn Cu B
کود مس (Cu)
مس یکی از حیاتی ترین عنصر مهم در گیاه است زیرا مس برای تنفس گیاه لازم است و فرآیند تبدیل مواد مغذی به انرژی برای گیاه را به همراه دارد. مس برای داشتن سیستم ایمنی قوی در گیاه، مقاومت در برابر بیماری ها و فرآیند های متابولیسم( سوخت وساز ) نقش دارد. کمبود مس به صورت زرد شدن برگ ها، متوقف شدن رشد یا رشد غیر طبیعی، داشتن برگ های شکننده ظاهر می شود.
کود آهن ( Fe )
آهن برای فتوسنتز و تشکیل کلروفیل ( سبزینه ) ضروری است. همچنین برای تنفس و انتقال اکسیژن داخل گیاه، تبدیل نیتروژن به صورت قابل استفاده در گیاه و تنظیم فرآیند های زیستی نقش دارد. کمبود آهن به صورت بی رنگی و پژمردگی و زردشدن برگ ها در حالی که هنوز رگبرگ ها سبز هستند ظاهر می شود. این تغییرات از برگ های جوان تر شروع می شود.
کود منگنز ( Mn )
منگنز به عنوان فعال کننده آنزیم و تولید کننده اکسیژن در فتوسنتز و تحریک کننده جوانه زنی بذر نقش دارد. کمبود منگنز، کمبود نیتروژن را به همراه دارد چون درشت مغذی ها و ریز مغذی ها از هم جدا نیستند.
کود روی ( Zn )
روی برای بازده ای بالا گیاه لازم است. در فتوسنتز، تشکیل تنظیم کننده های رشد گیاه و فرآیند های رشد گیاه و فعال شدن آنزیم های مورد نیاز نقش دارد. کمبود روی به صورت کوتاه شدن برگ ها، کاهش روند تشکیل برگ و ایجاد محدودیت رشدی ظاهر می شود. این تغییرات از برگ های جوان تر شروع می شود.
کود بور ( B )
بور در تشکیل دیواره های سلولی متناسب با گیاه، داشتن غشای قوی و رشد تولید مثل نقش بسیار مهمی دارد. همچنین برای تولید هورمون های گیاهی و انتقال قند در گیاه نیز ضروری است. بور مانع رشد زود هنگام محصولات گیاه و از مرگ ریشه گیاه می شود. کمبود بور با کمبود رطوبت همراه است و به صورت کاهش رشد محصولات، پوسیدگی محصولات و زرد شدن برگ ها ظاهر می شود.
